Guth Ghoill,Eagrán 7

MíÊnaÊSamhnaÊ2005 AnÊ7úÊEagrán SaÊ tsean - amÊ tugadhÊ tuathÊ arÊ anÊ acharÊ talúnÊÊ arÊaÊraibhÊceannaireÊnóÊtaoiseachÊiÊgceannas.Ê IsÊ iomaíÊ tuathÊ aÊ bhíÊ scaiptheÊ arÊ fudÊ ThírÊÊÊÊÊÊÊ ChonaillÊagusÊiÊdtráthaÊnaÊtríúÊhaoiseÊÊÊÊÊÊÊdé- ag,ÊbhíÊtríÊcinnÊacuÊabhusÊanseoÊinÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊIar - ThuaisceartÊ naÊ condae,Ê arÊ aÊ tugadhÊ TríÊ Tu- athaÊToraigh,ÊagÊsíneadhÊóÊGhaothÊÊÊÊÊÊÊDob- hairÊgoÊRosÊGoill.ÊBaÊiadÊnaÊBaoillighÊaÊbhíÊiÊ gceannasÊarÊnaÊ tríÊtuathaÊseoÊagÊanÊam.ÊBaÊéÊ ClannÊ ÊUíÊDhónaillÊ aÊ bhíÊ iÊgceannasÊ arÊThírÊ Chonaill,Ê arÊ ndóigheÊ agusÊ nuairÊ aÊ tháinigÊ dreamÊGallóglaighÊ – ÊClannÊtSuibhneÊ – ÊanseoÊ óÊAlbainÊiÊlárÊnaÊtríúÊhaoiseÊdéag,ÊleÊcuidiúÊleÊ ClannÊUíÊDhónaill,Ê tugadhÊnaÊtríÊ tuathaÊdófaÊ marÊ luachÊ saothairÊ arÊ aÊ gcuidÊ Ê Ê oibreÊ agusÊ b’éigeanÊ doÊ naÊ BaoillighÊ géilleadhÊ dófa.Ê NíÊ iontasÊ arÊ bith,Ê marÊ sinÊ goÊ raibhÊ naimhdeasÊ idirÊnaÊBaoillighÊagusÊClannÊ tSuibhne.ÊDeir- tearÊgurÊthógÊNeachtanÊÓÊDónaillÊcaisleánÊdoÊ dhuineÊ denaÊ chuidÊ micÊ thartÊ faÊ 1440Ê agusÊ tugadhÊ anÊ caisleánÊ sinÊ doÊ chlannÊ tSuibhne.Ê MarÊgurbÊ iadÊmuintirÊShuibhneÊanoisÊaÊbhíÊ iÊ gceannasÊ arÊ naÊ tuatha,Ê tugadhÊ CaisleánÊ naÊ dTuathÊarÊanÊchaisleán. ÊTáÊ cumaÊ iargúltaÊ arÊ anÊ áitÊ inaÊ bhfuilÊ CaisleánÊnaÊdTuathÊsuiteÊsanÊláÊatáÊinniuÊannÊ achÊníÊmarÊseoÊaÊbhíÊrudaíÊiÊgcónaí.ÊCuireannÊ séÊ iontasÊ arÊ dhaoineÊ fáilÊ amachÊ goÊ raibhÊ anÊ príomh - bhealachÊóÊoirthearÊnaÊcondaeÊÊgoÊhi- artharÊ naÊ condaeÊ faÊ dhéinÊ mhíleÊ denÊÊÊÊÊÊÊ chaisleánÊ !Ê NíorÊ tógadhÊ anÊ bealachÊ mórÊ atáÊ annÊanoisÊsíosÊfrídÊanÊTearmannÊgoÊdtíÊlárÊnaÊ naoúÊhaoiseÊdéag.ÊTháingÊanÊsean - bhealachÊóÊ LeitirÊCeanainnÊanuasÊgoÊCillÊMhicÊnÉanainÊ agusÊ óÊ sinÊ tharÊ Loch’sÊ Alt,Ê frídÊ anÊ GleannÊ agusÊsiarÊtharÊanÊLeacachÊgoÊCraoslochÊagusÊ siarÊ arÊ aghaidhÊ goÊ GaothÊ DobhairÊ agusÊ AnÊ ClochánÊ Liath.ÊMarÊ sinÊ bhíÊ an - thábhachtÊ agÊ baintÊ leÊ suíomhÊChaisleáinÊnaÊdTuathÊ láÊdenÊ tsaoil. IsÊ iomaíÊ taoiseachÊ cáiliúilÊ aÊ bhíÊ agÊ ClannÊ tSuibhne.Ê BhíÊ síor - chogadhÊ idirÊ NaÊ DónallaighÊ asÊ TírÊ ChonaillÊ agusÊ ClannÊ UíÊ Néill,ÊThírÊEoghainÊagusÊinÊamÊSheáinÊanÊDí- omaisÊ ÓÊ NéillÊ baÊ éÊ MurchúÊ MallÊ MacÊ SuibhneÊ aÊ bhíÊ inaÊ thaoiseachÊ orthu.Ê NuairÊ aÊ bhíÊ naÊ DónallaighÊ agÊ teachtÊ faoiÊ bhrúÊ agÊ CathÊFhearsáidÊtSúilí,ÊtaobhÊamuighÊdeÊLeitirÊ Ceanainn,Ê saÊ bhliainÊ 1567,Ê chuirÊ siadÊ teach- taireachtÊ práinneachÊ chuigÊmuintirÊ ShuibhneÊ theachtÊ iÊ gcabhairÊ orthu.Ê BhíÊ agÊ teachtÊ goÊ géarÊ arÊ naÊ DónallaighÊ sanÊ amÊ aÊ ghlacÊ séÊ asÊ ChlannÊ tSuibhneÊ theachtÊ óÊ Ê Ê Ê Ê ChaisleánÊ naÊ dTuathÊagusÊsaÊdeireadh,ÊnuairÊaÊtháinigÊsiad,Ê dúirtÊÓÊDónaillÊ“IsÊtúÊMurchúÊMall,ÊceartÊgoÊ leor”Ê “ChanÊ é”,Ê adeirÊMacÊ Suibhne,Ê “achÊ isÊ méÊMurchúÊ inÊ Am!”Ê BaÊ aigeÊ aÊ bhíÊ anÊ ceartÊ marÊ ruaigeadhÊnaÊNéillighÊgoÊgairidÊ inaÊdhi- aidh NuairÊaÊchuaighÊbádÊdeÊchuidÊArmadaÊ naÊ SpáinneÊ síos,Ê iÊ ndiaidhÊ CarraigÊ naÊÊÊÊ SpáinneachÊ aÊ bhualadh,Ê inÊ aiceÊ leÊ hAiltÊ a’Ê Chorráin,Ê thugÊ EoghanÊÓgÊMacÊ SuibhneÊ dí- deanÊ dófa - sinÊ nárÊ bádh,Ê iÊ gCaisleánÊ naÊ dTu- ath.ÊChaithÊAodhÊRuaÊÓÊDónaillÊ tréimhseÊarÊ altromasÊ annÊ chomhÊ maith,Ê sularÊ fuadaíodhÊ goÊ fealltachÊ óÊ RathÊ MhaolainÊ éÊ saÊ bhliainÊ 1587. DuineÊdenÊmhuintirÊaÊbaÊcháiliúlaÊaÊbhíÊ iÊ gceannasÊ arÊ naÊ TríÊ TuathaÊ náÊ MaolmuireÊ MacÊ Suibhne,Ê aÊ ghlacÊ ceannasÊ naÊ háiteÊ saÊ bhliainÊ 1596.Ê DaltaÊ cuidÊ mhórÊ eileÊ denÊÊÊÊÊÊÊÊ tréimhseÊ sin,Ê sortÊ ‘TadhgÊ anÊ DáÊ Thaobh’Ê aÊ bhíÊ annÊ marÊ d’athraighÊ séÊ aÊ dhílseachtÊ idirÊ GhaeilÊagusÊGhaillÊceithreÊhuaireÊarÊaÊlaghadÊ idirÊ1596ÊagusÊ1608!ÊBaÊ leÊ linnÊceannÊdeÊnaÊÊÊÊÊÊ CAISLEÁN NA dTUATH