Guth Ghoill, Eagrán 63

Eagrán 63 Lúnasa 2019 9 imithe mar a d’imigh na huirlísí féin: Céachta, seisreach, ag treabhadh, treabhadóir, na hannlaí, trasnáin, an clár, soc, coltar, na cuing, dromacháin, cliath fhuirste. Féar: corrán, speal, crann na speile, lann, duirnín, bacán, cloch fhaobhair, racán, cocaí, cruach. Prátaí: rómhair, treabhaigh, Iomaire, druileanna, aolach, clasaigh, scoilteán, lánú, barr bán. An Mhóin: sleán, bachta, barrhód, ag páráil, poll portaigh, fódaí. Nuair a bhí muid ar an scoil bhí tábhacht mhór ag baint le foclóir na bpáistí agus muna raibh na focla againn a bhain le ceirdeanna agus leis an saol a bhí thart orainn bhí orainn iad a fhoghlaim. AMÁRACH. Ach bhí réimse de nuachtáin Ghaeilge againn ar feadh na mblianta. Is dócha go raibh An Claidheamh Soluis, Páipéar nuachta seachtainiúil Chonradh na Gaeilge 1899-1932 ar cheann de na nuachtáin Ghaeilge ba cháiliúla a bhí againn toisc, is docha, go raibh Padraig Mac Piarais mar eagarthóir ar an pháipéar seo ar feadh tréimhse. Rinneadh an páipéar seo a fhoilsiú fosta faoi theidil eile —’Fáinne an Lae’ agus ‘Misneach’. Ansin lean nuachtáin eile macasamhail – Amárach, Anois, Foinse, Inniu, Lá, an Phoblacht, Saol. Amach as an chomhcheangal idir Amárach agus Inniu sa bhl- iain 1984 tháinig an nuachtán Gaeilge ‘Anois’. Ba ghnách le nuacht as na ceantracha éagsúla Gaeltachta a bheith le fáil in ‘Amárach’. Agus ba ó lámh Dhoimnic Uí Cheallaigh, fear léinn as an Dúchoraidh, a raibh cónai air sna Dúnaibh Íoch. a tháinig fógraí cheantar Ros Goill. Tháinig eagrán den pháipéar seo ó Dheireadh Fómhair na bliana 1961 i mo sheilbh agus is dócha go dtiocfaí a rá go dtabharann na fógraí seo léargas beag dúinn ar shaol na ndaoine agus ar eachtraí a tharla chóir a bheith trí fichid bliain ó shin agus fosta go dtabharfann sé daoine siar ar bhóithre na smaointe. Seo cuid de na míreanna ar chuir mé sonrú iontu as ‘Nuaíocht as na Dunaibh’