Scathlan 1

teach a ionsar le arm tine, rinne an Can6nach socru leo. Gheill na cosant6irf, rinneadh priosunaigh ·diobh agus ag cuirt speisialta ar an Shun Bheag, fuair Eoghan () Baoill mi phriosunachta, Doiminic Mac Ruairi tri seachtaini, Peigi Ni Bhaoill, an bhaintr~ach coicis agus ligeadh an bheirt eile ban amach ar bannai. Gan mhoill ina dhiaidh sin, rinne an Coirneal agus a chuid fear ionsai ar theach le baintreach eile, Maire Ni Chnaimhsi as Baile Lair. Nior fhan ins an teach ach cuig chosant6ir, an bhaintreach fein agus ceithre chomharsa, Eoghan 0 Ghallch6ir, Maire Ni Ghallch6ir, Mairead Ni Chnaimhsi agus N6ra Ni Ghallch6ir. Mhair an t-ionsai i rith an lae, loiteadh agus scalladh na baillithe, leagadh ballai, tarraingeadh amach an doras agus na fuinneoga agus nuair a thainig an rigin anuas ina mullach gheill an baicle beag a bhi istigh. Bhi siad uilig loite agus bhi beirt acu i laige nuair a tugadh amach iad. Fuair triur acu cupla seachtain phriosunachta fosta ach sul a dtainig la na cuirte, bhi an bhaintreach Maire Ni Chnaimhsi ar shlua na marbh . Bhi an Can6nach Mac Phaidin an-chliste, saineolai ar an dli a ba e agus bhi se abalta go leor ag an Choirneal. I gcas amhain, ni dhearna se aon iarracht an teach a chosaint, fig se don Choirneal an teach a bhanu mar shil se fein, an trioc a chaitheamh amach ar thaobh an bhealaigh mh6ir, an tine a chur as, an glas a chur ar an doras agus a aghaidh a thabhairt ar theach eile. Ach nach air a bhi an t-iontas nuair a cuireadh in iul d6 go raibh toit ag eiri as an teach agus d'reir an dli ni fheadfadh se pilleadh air, eolas a thug an Can6nach Mac Phaidin d6 nios m6 n6 uair amhain. I mi na Samhna 1887, bhi an bhua ag an Chan6nach ar eastat Arthur Hill. Cuireadh an t6ir ar an Choirneal, glacadh le £1450.00 de chios in ait £3400.00, ainchios a bhi bainte ag an tiarna suas go dtfan 1f.11/'87 gan tracht ar na £900.00 de chostaisi a cuireadh ar ceal. Le na chois sin, fuair na tion6ntai 30% laigse ar an chios agus fuair fo-thion6ntai aitheantas ina ngabhaltais agus 6n la sin amaeh, bhi cearta seilbhe ag gach .tion6nta ar an eastat. · Ach nl raibh an troid thart go foil sa phar6iste, nl raibh a gcearta ag iomlan na dtion6ntal mar bhl tiarnal go leor eile i nGaoth Dobhair a bhi ina dtforanaigh. I ml Feabhra 1888 thug an Tiarna Mr. Keys iarracht Croichshll a bhanu ar fad go dfreach mar rinne ao Tlarna Adair i nGleann Bheithe. Ach bhl an Can6nach Mac Phaidln reidh, bhi fir an phobail agus na Rosann cruinn ansin aige, nios m6 n6 1000 fear. Nuair a thug na baillithe, le tacaiocht 6 chead peas, iarracht Donncha () Connachain agus ~ mhuirin a dhlshealbhu, bhl an oiread sin fear cruinn thart ar an teach nach bhfeadfadh na baillithe a ngniomh granna a dheanamh. Ni raibh an slua ag briseadh an dlf agus mar sin de ni fheadfadh na peas iad a ionsaf. Theip glan ar an dishealbhu agus a bhuiochas sin ar fad don Chan6nach a bhi chomh heolach sin ar .an dli. On la sin amaeh, cha dearnadh aon iarracht ar an bhaile a bhanu, leoga bhl na tion6ntaf- cupla bliain gan cios a ioc. D'reir a cheile, fuair siad isliu cfosa agus a gcearta seilbhe fosta mar bhf deireadh beagnach le re na dtiarnaf talaimh. NI raibh ceantar sa phar6iste a raibh an t-anr6 agus an cruatan ann a bhl i nGlaisdobharchu, pairt de eastat an tiarna Olphert. Ins an bhliain 1884, rinneadh ionsal indiaidh ionsar ar an bharr ghlas sna cuibhrinn. 43.