Scathlan 3

Dobhair, ta Gaoth an Chagail idir Machaire Gathlan agus An Luinneach, Gaothna Bradidir Rinn na Feirste agus An Bhraid, Gaoth luachrois, Gaoth Seara, Bun an Ghaoith in aice le Cuil Dabhcha i nlnis Eoghain. I Maigh Eo ta Gaoth Saile agus An Gaoth Rua. Nil an focal beo sa chaint anois taobh amuigh de chomhtheacs na logainmneacha ach tuigtear coitianta gur 'inbhear farraige' ata i gceist leis agus is cinnte gurb e sin an chiall ata leis sna logainmneacha thuas. Faightear an focal sa tSeanGhaeilge leis an chiall cheanna ach minitear uaireanta mar 'farraige' n6 'muir' fosta e. Ta se soileir 6 chuid de na hainmneacha thuas nach logainmneacha bunusacha iad. Ainmneacha neamhspleacha iontu fhein iad An Bhrakl agus luachros mar shampla. Is e an rud a tharla gur ceanglaiodh an mhir gaoth leis an hainmneacha seanbhunaithe seo go bhfuarthas na logainmneacha ura Gaoth na Brad agus Gaoth luachrois. Rud coitianta e seo sna logainmneacha agus is e an rud cean~nn ceanna a thug duinn an t-ainm Gaoth Dobhair, Logainm neamhspleach e Dobhar a thagraionn sa la inniu do bhaile fearainn sa phar6iste. Ach, dalta an ainm Gaoth Dobhair e fein, chan do reimse talaimh a thagraigh an t-ainm an chead la ach don abhainn a dtugtar Abhainn Chroithlf uirthi sa la ata inniu ann. Ta se seo soileir 6na tagarthai don ainm sa tseanlitriocht. Is cosuil go raibh tabhacht ar leith leis an abhainn mar chrigh idir Tir Luighdheach (b. Cill Mhic Neanain) agus Tfr Bhaineach (b. Baollach agus Baineach) sna meanaoiseanna: Dobhar: Cuid ag Conaill fein don roinn, Teora fuinn criche Conaill; 0 Feartais co Dobhar ndil 0 dta Dobhar co hEidhnigh Triocha Baghuine mbleachta, Eolcha de lucht na ceiste; 0 Eidhnigh co Dobhar ndil Sileas as na garbhshleibhtibh. On Dobhar dfosgair ceanna Triocha Luighdheach mhic Seadna Gus an abhainn is glan If Danab ainm Suilidhi. Leabhar Fionacha 314 Leabhar Fionacha 386 San fhoinse cheanna nithear tagairt do chath a troideadh ag Cath Bearnais, cath Dobhar doinn Cath Locha Feabhail faruill Cath Gairghi (?), Cath Srubha Broin Ocus cath Airdi Eoghain. Ffonacha 326 Ta cupla tagairt don ainm fosta ag Giolla Bride Mac Con Midhe (13u cead): Baodan liath loingseach Dobhair (Irish Texts 11. 8), Domhnall 6 Dhobhar (Irish Texts II. 5). 67