Scathlan 3

Ona tagarthaf sea ar fad, thig linn a ra go raibh eolas fada fairsing ar an ainm Dobhar mar ainm ar abhainn measartha tabhachach sna meanaoiseanna. On chomhtheacs, ta se soilefr go bhfreagrafonn an t-ainm do Abhainn Chroithlf. Bhf rian de sheanainm na habhna beo go dtf an 17cJ cead deag: Doore R. ata uirthi ar learscail Petty n6 Hiberniae Delinatio (c 1683) rud a fhreagrafonn is d6iche do * Abhainn Dhobhair sa Ghaeilge. Ach go fi(J fa thus an cheid cheanna ba don bhaile fearainn a thagraigh an t-ainm Dobhar. Is iad seo leanas na prfomhthagarthaf don bhaile fearainn sna caipeisf oifigiula: Dorryeightragh, Dorry Meghtragh. Sur. Ult. (1608); Doore Civil Survey (1654); Doare, Down Survey; Upper Doer, lower Doer, Hearth Money Rolls (1665). Dooer Leirscail Mccrea (1801). De reir na fianaise sna foinsf seo is cosuil gur chumdaigh an t-ainm Dobhar ceantar nfos fairsingf sa 17u cead deag na mar a chumdafonn an baile fearainn sa la ata inniu ann. Nil tracht ar bith sna foinsf ar an da bhaile fearainn eile sa taobh sin den phar6iste mar ata Croithlf agus Cnoc an Stollaire rud a bhearfadh le tuigbheail gur chumdaigh Dobhar an ceantar ar fad idir Abhainn Chroithli agus An Chlaididh . Mar sin de ba e Dobhar an t-ainm a bhf ar an talamh a bhf ag sfneadh le hAbhainn Dhobhair sa 17u cead. Is d6iche gur tuigeadh gur 6 ainm an bhaile fearainn a baisteadh an abhainn mar a tharlafonn go mion minic agus nach 6n abhainn a baisteadh an baile fearainn mar a tharla sa chas seo. Ach fan 19u cead chan e baile fearainn Dobhar ach baile fearainn Croithlf a bhl ag srneadh leis an abhainn. Mar sin de, nf raibh ciall ar bith nlos m6 a bheith ag tabhairt AQhainn Dhobhair ar an abhainn agus de reir a cheile toisfodh ar Abhainn Chroithlf a thabhairt uirthi. Ach cad e an bunus ata leis an ainm sea Dobhar a tugadh an chead la mar ainm ar abhainn agus a mhaireann go f6ill mar ainm ar bhaile fearainn agus sa dara cuid den ainm Gaoth Dobhair? Is feidir a ra ar fhianaise na logainmeolafochta go mbaineann ainmneacha na bprlomhaibhneacha leis an ghrupa logainmneacha is sine sa tfr. Ta dha rud le tabhairt fa dear fa dtaobh dena hainmneacha seo. An chead rud, bfonn siad iontach simpli 6 thaobh struchtuir de; nf bhfonn san ainm ach focal amhain: Sionainn, Bear£1, Feabhail. An dara rud, is gnach go mbfonn an focal sin doileir 6 thaobh brf de sa la ata inniu ann, mar ata sna samplar a thug me. Thig leis an fhocal sin a bheith 6 bhunus ina (a) ainmfhocal: Dao/, Siuir, n6 (b) Aidiacht: Fionn, Dubh, Odhar. Sa la ata inniu cuirtear an t-alt (An) roimh ainm abhna i gc6naf m.sh . An Bh6inn, An Fheabhail, An tSuiligh, Abhainn na Finne. Ach is gnas e seo nach dtainig isteach go dtf an 11 u cead. Sa tSeanlitrfocht nf bhfonn an t-alt le fail le hainm abhna ariamh agus nuair a bhfonn ainm abhna le fail mar an dara cuid de sheanainm eile nf bhfonn an t-alt (An) roimhe ach oiread: An tSuiligh, Abhainn na Finne, An Daoil ach Gleann Suit/, G/eann Fhinne, Gleann Daoile. Is leis an ghrupa ainmneacha aibhneacha seo a bhaineann an t-ainm Dobhar. Ta se simplf i struchtur, doileir i gceill agus nf chuirtear an t-alt leis sa chaint. An cheist ata le reiteach anois a dheanamh amach ce acu aidiacht n6 ainmfhocal a bhf san ainm ar tus agus cad e an chiall ata leis. Nil an focal dobhar beo i gcanuint ar bith de chuid na Gaeilge sa la ata inniu ann. Ach faigheann muid dobhar mar dha fhocal ar leith le dha 68