Scathlan 3

a mhlniu ar an d6igh cheanna is a miniodh an t-ainm Gaoth Dobhair, is e sin, gur ceanglalodh an mhir gaoth le bunainm na habhna le tracht ar an inbhear. Ce go bhfuil claonadh anois ann Abhainn Ghaoth Beara a thabhairt ar an abhainn seo is e Abhainn Bheara an t-ainm a bhfodh ag na seandaoine uirthi. Ta sf ag teacht as loch a dtugtar loch Seara uirthi. Ta go leor fianaise ann mar sin lena ra gur ainm tanaisteach e Abhainn Bheara agus gurb e Bior (gin. Beara) an t-ainm bunaidh. NII an t-ainm Bior le fllil go neamhspleach sa cheantar anois ach ta se le fail sa tseanlitrlocht mar ainm ar abhainn eile ceann a dtugtar Blackstaff (Co. Lu) uirthi sa Bhearla sa la ata inniu ann. Mar a chonaic rnuid thuas minltear bior taobh le taobh le dobhar sa tseanlitriocht mar chineal uisce. Ach, oiread leis an fhocal eile, nfor mhair an focal bior leis an chiall 'uisce' sa Ghaeilge ach amhain mar chuid den fhocal biolar (S. Gh. biorar) a thagrafonn d'ainm planda a fhasann san uisce. 0 tharla go gciallaionn an sean-ainm Bior 'uisce' thig linn bheith nfos cinntf gurb e 'uisce' agus nach e 'dorcha', bunbhrf an ainm Dobhar. Ar scor ar bith, is feidir a rt! go mbaineann Dobhar agus Bior araon leis na logainmneacha is sine sa tir seo, logainmneacha ata chomh sean leis an Ghaeilge r fein. Mar a duradh aroimhe, chan do abhainn a thagrafonn an t-ainm Dobhar anois. Rud coitianta e go mbogann logainm 6n ghne dar tugadh e ar tus go dtl gne eile. Tli sampla maith den phr6iseas seo againn san ainm Sligeach. Ba ar an abhainn a baisteadh an t-ainm Sligeach ar tus. fo..ch de reir a cheile tugadh an t-ainm ar an talamh cois na habhna; tugadh ainm ur An Gharbh6g ar an abhainn. Chaithfeadh bunchiall an ainm Dobhar a bheith caillte sula bhfeadfaf e a aistriu go dtf an talamh. Cha dtabharfaf focal a chiallaigh 'uisce' mar ainm ar ghiota talaimhl De reir na dtagarthaf ar fad don ainm sna foinsi eagsula is cosuil gur am inteacht idir an 13u cead agus deireadh an 16u cead a haistrfodh an t-ainm. B'fheidir gur ar an cheantar a bhf Giolla Bride Mac Con Midhe ag tracht sna tagarthaf a tugadh aroimhe. Is m6 an seans gur don abhainn agus nach don bhaile a thagrafonn an dara cuid den ainm Gaoth Dobhair, is e sin le ra gur cumadh an t-ainm Gaoth Dobhair am inteacht roimh an 13u ar an laghad. Dalta mar a bogadh an t-ainm Dobhar 6n abhainn dar thagraigh sear tus, bogadh an t-ainm Gaoth Dobhsir 6n inbhear n6 6n ghaoth dar thagraigh se go dtf an ceantar iomlan. Ar an fhianaise is cosuil gur am ineacht idir deireadh an 17u cead agus tus an 19u cead a tharla se seo. Cad chuige ar tugadh an logainm seo thar logainm ar bith eile mar ainm ar an cheantar7 Anuas go dtf tar an cheid seo caite bhf tilbhacht ar leith ag baint leis An Ghaoth. Sular t6gadh droichead ar Abhainn Chroithlf bhi an bealach m6r idir Dun Fionnachaidh agus Na Cealla Beaga ag reachtail sros go dtf an Gaoth.B'eigean do luchttaistil tuirlingtansin agus siul anonn ar an fhearsaid trasna an Ghaoith go Rinn na Feirste. Mar sin de is cinnte go mbfodh eolas maith ag lucht taistil ar Ghaoth Dobhair se sin An Gaoth, mar ait thabhachach agus, uaireanta, mar llit chontuirteach ar an bhealach idir an da bhaile mh6r. Ta se sin soileir 6n mhead a scriobh James McParlan sa bhliain 1801 : "As the mountain region commences at Killybegs, and acompanies the ocean all round those parts of the county, it would be 70