Scoil na gCruach 1907-1971

98 SCOH, NA gCRUACH 1907-1971 nach raibh focal Bearla acu. Chuaigh muid chun na gCruach agus d'fhan muid i dToigh Chlann Mhic Gio lla Dhiarmada. Chuir me in aithne e dona seanchaithe uilig ar oibir me leo agus bhf se iontach sasta. (Miscellanea Celtica in Memoriam Heinrich Wagner (in eagar ag S. Mac Mathuna agus A. 6 Cord.in, Uppsala 1997) Bhf scolaire 6g eile san Ollscoil san am sin i seascaidi na haoise seo caite a bhi cupla bliain chun tosaigh orm fein agus a bhf i ndiaidh a intinn a shocr{1 ar cheim na Maistreachta a dheanamh ar aitainmneacha na gCruach agus an cheantair maguaird. Bhf an-speis go deo ag an fhear 6g ceanna sin sa traidisiun beil agus san teangeolafocht agus bhf se tosaithe cheana fein ar scealta agus seanchas na haite a bhailiu. Ba e an duine sin an scolaire m6r bealoidis, an Dr Seamas 6 Cathain, Ollamh le Bealoideas na hEireann i gColaiste na hOllscoile, Baile Atha Cliath. Rinne me mo chomhra leis an Ollamh Heinrich agus le Seamas agus mhol siad go liidir domh tamall a chaitheamh san ait. An chead sciuird a thug me ar na Cruacha, is in eineacht le Seamas agus Peadar 6 Duibheannaigh a bhf me. Scolaire 6g ei le ab ea Peadar a bhf ag deanamh staideir i gColaiste na Banriona ag an am; duine meabhrach ba ea Peadar a raibh an-speis aige i dtraidisiun na Gaeltachta. Bhf se m6r le Seamas 6 bhf se ina lead 6g mar go dteachaigh an bheirt acu ar scoil ar an 6maigh ag an am cheanna. Nf dheanfaidh me dearmad a chofche go deo den turas sin. Chas muid ar dtus leis an bhean uasal alainn sin a rinne a oiread sin le is an oideachas a chur chun cinn sa cheantar agus le tabhacht na gCruach a chu r in iul do mhuintir an n1aiscirt ag an am, Maire Bean Uf Cheallaigh, Maistreas Bhunscoil na gCruach. Agus ta cuimhne mhaith agam go haithrid ar an chuairt a thug muid ina dhiaidh sin ar an scealai agus seanchai Padraig Eoghain Phadraig 'ac a' Luain, a dhearthair Conall , agus a dheirfiur Maire. Chan e amhain go dtug Padraig cuid mh6r seanchais agus scealta duinn, rinne Conall damhsaf ar an t<;ean-n6s agus d'fhreastail Maire go caoin cairdiuil orainn agus choinnigh stiuir siosmaideach ar na himeachtaf uilig. Chaith muid bunt.ls na hofche fosta sa teach beal dorais ag muintir Mhicf Mhichfl Oig Mhic a' Luain , teach mor airneail eile de chuid an bhaile, ait a raibh lear m6r daoine 6ga, cailfnf deasa 6ga d6ighiula ina measc agus fear bosca den scoith, mar ata Patrick Rua 'ac a' Luain. Chuir Seamas leabhar brea agus caisead amach roinn t blianta ina dhiaidh sin de sheanchas Phadraig Eoghain Phadraig ( Uair an Chloig Cois Teallaigh, Comhairle Bealoideas Eireann) agus ta muid iontach bufoch de go dtearn se sin mar bhf