Scoil na gCruach 1907-1971

SNA CRL'ACIIA GORMA DOMH 101 sa chomharsanacht. Ofche amhain nua1r a chuaigh me a dh'airneal toigh Eoghain Mhichi1, bhf fea r m6r fada ci(tin , fear uasal muinte modhuil, sa teach romham. Nfor aithin me e. Cuireadh in aithne <lorn e agus ba e an t-ainm agus an sloinneadh a bhf air, Johnny Doherty. Bhf cl(1, ar nd6igh, ar Dhochartaigh Ghleann Fhinne sa chomharsanacht agus in aiteacha eile i nDun na nGall, ach ni raibh cail ar J ohnny go f6ill ar fud na hEireann mar dhuinc de na fid leiri a ba mh6 ariamh anall i stair na tire seo. I gd.s ar b ith, d'iarr se ormsa agus arjoe port a bhualadh ar an thidil agus thosaigh me fein ag scrfobadh liom mar, chun na firinne a ra, nf raibh lamh iontach agam ar an ghleas ag an am. Bhal, chan e amhain nach raibh a fhios agam cerbh e j ohnny Doherty, n f raibh a fhios agam gur fidleir ba ea c ar chor ar bith. Nuair a bhi me fcin agus Joe reidh leis an scrfobadh , hiarradh ar Johnny rud inteacht a sh einm. Feadaim a ra gur baineadh siar ar fad asam mar nfor chuala me a leitheid de cheol ariamh roimhe na ina dhiaidh: bhf cumhacht as power sa seinm, fidil-dhomhan da chuid fein a chmthu OS comhair ar gcuid Sul, tonnta treana drafocht\'.i)a osrealacha ag titim anuas orainn ina rabhartaf m6ra ceoil, plobaireacht agus splaisearnacht ar fud an toighe, an chonairt ag beicigh agus ag screachaigh agus an sionnach ar a dhicheall ag iarraidh eall't uathu. Chaith muid ofche go maidin ag eisteacht le Johnny agus m6ran ofcheanta eile ina d hiaidh si n agus ar 6caidf eile nuair a thiginn ar ais chun na gCruach a bhailit't seanchais, amanta i gcuideachta mo chara Colm 6 Donnghaile. Bhf muintir na gCruach uilig go leir ar dhaoine chomh deas modhC•il pleisiurtha agus a chasfaf ort i siul lac. Bhi siad thar a bheith fi al flaithiuil linn. Bfodh go raibh de choir iomlan Ghaeltach t Dhlin na nCall siulta agam fein faoin am seo agus cainteoirf an-bhreatha go deo cloiste agam, shfl me nar chuala me an teanga a labhairt chomh reidh mfn saibhir sin ag aon dream daoine ariamh na 6 shoin agus a chuala me fa labhairt ag gach uile bhall de phobal na gCn1ach. Chas me la amhain arJimmy 'Ac Aoidh i lar Aonach an Bhrocaigh agus chuir me forran cainte ai r as Gaeilge. Bhf sear an taobh eile den tsraid ag an am agus, de ghl6r ard soilcir, scairtigh se ar ais orm: 'Be it known to you', a deir se, 'that the Callaghans have English'. Ba e seo domhan an Bhearla agus ba mhian le Jimmy go dtuigfinn go raibh cuid de theanga sin an dul chun cinn aige fein agus ag a mhuintir. TaJimmy agus bunus na seandaoine a raibh me ag caint orthu anseo imithe ar shlf na firinne le fada an la. Ba116ga is ea cuid mh6r de na tithe anois. Chuaigh me ar cuairt ta cupla bliain 6 shoi n a dh'amharc ar theach Eoghain Mhichil ag smaointeamh go bhfeicfinn j oe