Scoil na gCruach 1907-1971

106 SCOJL NA gCRUACH 1907-1971 Ba mhinic fosta Maire ag cur comhairle mhaith ormsa faoi chursaf logainmneacha agus abhar eile den chineal sin agus me i mbun taighde ar logainmneacha Inis Caoil agus Cill Taobh6ige i lar na 19601 don trachtas MA a bhi ar siul agam faoi stiuir Heinrich Wagner, an tOllamh le Cei1tfs in Ollscoil na Riona. Bhf an-mheas ag Heinrich ar Ghaeilge Dhun na nGall agus bhf sin, canuin t Theilinn, ar a thoil aige agus gan lorg da laghad de Ghearmainis na hEilbheise uirthi - murab ionann agus a chuid Bearla. Agus bum.is leathbhliana caite agam ag taisteal 6 bhaile go baile sa da phar6iste sin, bhf neart amach le ra agam nuair a bhuail me isteach san ollscoil chun tuairisc a thabhairt do Heinrich faoina raibh dean ta agam go dti sin. Thoisigh me orm a dh'insint fa seo agus fa siud agus shuigh Henrich ag eisteacht liom ar feadh i bhfad gan giog na miog as. Shfl me gur le trean mi-shastachta liom a bhf se ag fanacht ina thost i rith an ama agus choinnigh me orm ag insean agus ag insean go dtf go raibh me spionta. Ar a dheireadh thiar, thainig druid ar mo bheaJ agus ag an bhomaite sin lig Heinrich osna bheag agus duirt - "Caithfidh me a dhul ar ais go Dun na nGall!" Nf cuimhneach liom anois cad e an bre ithiunas a thug sear mo chuid iarrachtaf i reimse na taighde ach thuig me ar an toirt gur sa chanuint Ghaeilge a bhf ar ais ar bharr mo theanga liom s~achas san eolas a bhf bailithe agam a bhf a speis. Nf raibh sna cuairteanna a thug me ar na Cruacha i ndiaidh an ama sin ach ruaigeanna gearra seal lae n6 ofche le linn <lorn a bheith ar ais sa bhaile i dTfr Eoghain ag amharc ar mo mhuintir. Baineann sceal ofche de na hoicheanta sin le dha thaobh na teorann ar bhealach greannmhar agus b 'fheidir nach dt6gfai orrn e da ndeanfainn e a riomh anois 6 tharla gur ar shli na firinne ata. cuid mhaith de na daoine a raibh pairt acu ann. Oiche Nollag a bhf ann agus, mar ba mhinic dom san am, i dtoigh Eoghain Phadraig i gCruach Mhfn an Fheannta a bhf me, me fein agus dearthair dom Declan a bhf ina thiomanaf agam ar an turas sin. Ba le dearthair eile dom, Sean, an carr a bhf linn, carr m6r trom a raibh giarbhocsa uathoibrfoch arm. Bhf na gartha failte romhainn agus 6 tharla st6r na Nollag a bheith istigh ag an tseanbhunadh - Maire, Conall agus Padraig - tharla go raibh buideal n6 dh6 de leann dubh fan teach acu le daileadh ar na cuairteoirf. Bhf, mar a tharla, leath– phionta fuiscf liomsa i mo phoca le roinnt orthusan ach, ar chUis amhain no ar chuis eile, nf raibh se sin ag f6irstean don 6caid agus nf ansin ach ina dhiadh sin an ofche cheanna a bearnafodh mo bhuideal-sa. Seo mar tharla.