Scoil na gCruach 1907-1971

112 SCOIL NA gCRUACH 1907-1971 An chead amharc a fuair me ar na Cruacha Padraig Eoghain Mhichfl agus e ag lomadh caorach ar thaobh sleibhe. Achar beag suas an bealach bhi teach Ui Choinn. Bhf tuirne mh6r ag Nellie. Ghnfodh si a cuid olann a chardail, a chforadh agus a shnfomh agus nior imigh an smith 6na cnoic go dtf go raibh se ina ghiosain cniotailte ag Nellie i fein. Bhf sf ina c6naf lena dearthaireacha Neddy agus Condaf i dteaichfn a t6gadh ar urlar creaf6ige. Me fein agus beirt 6ganach as Gaoth Dobhair chaith muid ofche aoibhiuil ag pie na n-acrai sonraiocha a bhf acu, Nellie sa t6ir orainn, nf ar eagla go raibh muid ag dul a ghoid ach ar eagla go "sa16fa do lamha". Cluinim a gl6r ard, gear go f6ill agus i ag fuaimniu achan litir den fhocal "lamha", fiu an "m" a bhf seimhithe! Ba bhrea an scaifte a bhi i dtigh Mhic a' Luain (Eoghain Mhichil) , Padraig agus Joe Mor, Joe Beag, Anna agus Maire (bean cheile Phadraig) , John Ward, agus 6 am go ham, John Doherty, an fidileir m6r. Is iomai plata brachain a fuair mesa teach sin, aguis cuimhnfm an d6igh ar than siad go raibh mo chuid deanta agam sular shuigh siad chun boird- na_fir ar dtus agus ansin na mna. Ba ghnathach le Padraig crois Bhride a chur chugam achan bhliain, ceann beag go leor le dul isteach i gcludach litreach. An ceann deireanach a chuir se chugam rinne se e direach sula bhfuair se bas. Nf raibh Bearla ar bith ag Anna (shil sf gur "creatur bocht" an te nach raibh Gaeilge aige amhail is gur balbhan a bhf ann!) Ba bheag Bearla a bhi agjoe Mor ach an oiread. Nuair a bhf seisean ar leaba an bhais tharla go raibh mise sa teach. Thainig an bhanaJtra chuige agus chuala me Joe ag scairteadh amach "gabh anfos anseo, a Mhaire, nfl fhios agam caide ara sf seo ag ra. Nil Bearla agam" An chead uair a chuaigh scaifte beag 6 Cholaiste Mha Nuat chuig na Cruacha, an mhaistreas scoile Maire Uf Cheallaigh, chuir sf rang ar siul duinn i dteach na scoile. An c6ras a bhi againn maidin agus trathn6na a chaitheamh le bunadh na gCruach agus ofche aimeail a bheith againn ag deireadh an lae. Thigeadh sinn le cheile ardtrathn6na sa teach scoile agus labhraimis le Maire faoina rudaf a chonaic muid agus a chuala muid i rith an lae. Is aici a bhf, agus creidim go bhfuil go f6ill, sar Ghaeilge, saibhreas seanchais agus fluirseach leinn. Le Jinn <lorn a bheith ag scrfobh na notaf seo ta mo chuimni cinn ag cruinniu isteach go fras orm- Maire, neacht le Padraig agus Joe, ag leamh scealta dona seandaoine agus iad ina suf thart uirthi , Conal Eoghain Phadraig ag gearradh coisceimeanna damhsa ina bhuataisi, na cuirtfnf bana thart fana leapacha i dtigh Fanny Mc Ginley, piosa d'eitlean a thainig anuas ar na sleibhte aimsir an