Scoil na gCruach 1907-1971

58 SCOIL NA gCRUACH 1907-1971 Chuaigh siad siar an bealach ct'."til frld Chruach an Airgid ach is cosuil gur chuala Arm na Saorstat a bhf i mbeairic na nGleanntach fltthu agus thainig siadsan aniar an Gleann Mor agus le clapsholas 1 hoisigh an scaoileadh ar dha thaobh an ghleanna. Marafodh beirt dena Irregulars agus d'ealaigh an chuid eile, deirtear go raibh Charlie Daly ina measc. Gabhadh e go gairid ina dhiaidh sin i nDun Luiche, tugadh ina phrfos(mach ego Caislean Dhroim B6 san ait ar cuireadh chun bais e fein agus triur eile 6glach i 1923. Ni raibh gluaiseacht staire ar bi th nar fbag a lorg ar na Cruacha o aimsir Phlandail Uladh. Ruaigeadh sagairt Ord na bProinsiasach amach as mainistir Dh(m na nGall agus chuir siad suas ait ar bhruach Loch lase ar chul na gCruach Gorm. Tugadh cosan na mBrathar ar an seanchosan cruaidh clochach a dtigeadh na braithre trasna na gCruach Gorm 6 bhruach Loch lase. Bhfodh siad ar a seachnadh frfd na cnoic agus d'ofraileadh siad an tAifreann thall is abhus in aiteacha foscafocha ar an uaigneas. Ta cupla carraig Aifrinn no scathlan ar an Leath Chruach agus ceann in aice le Scoil na gCruach. Maidir leis an Ghorta Mh6r nfor chuala me ach sceal amhain ag seanchaithe na gCruach faoi . Is cosuil gur ruaigeadh fear, bean agus tri{ir paistf amach as a mbaile beag fein agus chuir said futhu ar shraith bheag talaimh in aice le abh ainn an Rfleain ar na Cruacha. Bhi siad ar an bheagan agus theadh siad amach achan la ag cruinniu a gcoda. Is cost'til go raibh grainnfn beag scoiltean (preataf p6ir) leofa agus gur chuir an fear ct'ipla iomaire p reatai. Bhf siad ag fanacht go cruaidh leis na preataf fas. La amhain thainig siad abhaile agus bhf na preataf uilig tarraingthe amach as an chreaf6ig agus gan oi read agus scidfn fagrha. Thoisigh an caoineadh agus chuaigh an bhean bhocht sfos ar a gluine agus chuir a seach t mallacht ar cibe dui ne a rinne an gnfomh caidheach sin. Fuair na paistf bas den ocras agus cuireadh ar an tsraith iad. Ta na trf uaigh le feiceail ansin go foill agus tugtar Sraith na bPaistf ar an ait. Fuair an bhean bas go gairid ina dhiaidh sin agus nfor mhaith leis an fhear f a chur i dtalamh nach raibh coisricthe. Th6g se an corp ar a dhroim le fa iompar go reilig an Ghleanna. Bhf se fein lag le hocras agus le hanr6 agus nuair a chuaigh se go mullach an Stud.in bhf se ag deire na peice. Shit'iileadh se pfosa agus shufodh se sfos ag deanamh a scith. Bhf fear de mhuintir Uf Chailleoige taobh thall den abhainn ar an Eadan A.nfa. Chonaic se an fear agus d 'aithin se go raibh se i ndeire na peice. Thainig se trasna